ژل رویال ایرانی، چالش ها و رهیافت ها

تولید ژل رویال در کشور در دو سه سال اخیر رشد محسوسی داشته است و این موارد قطعا با تلاش اساتیدی همچون جناب کوهی و دکتر تاج آبادی  و مهندس نعمتی و جناب سراج و آقای عباسی و سایر اساتید تجربی با برگزاری دوره های آموزشی در 5 سال اخیر در مناطق مختلف کشور زمینه آموزش دانش فنی به زنبورداران رشد سریعتری به خود گرفت و در ادامه خلاقیت و تلاش زنبورداران پرتلاش در زمینه بومی سازی روش ها و تکنیک ها تولید ژل رویال در کشور نهادینه شد و قطعا در آن مقطع تلاش های صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور و اتحادیه های زنبورداری برای برگزاری این دوره ها و یک سری شرکت های بخش تعاونی و خصوصی برای حمایت از آموزش ها حائز اهمیت بود به نحوی که جز معدود کشورهای دارای دانش فنی تولید ژل رویال در دنیا هستیم و در خاورمیانه قطعا برترین کشور به این لحاظ هستیم به نحوی در شرایط کنونی بیش از هزار زنبوردار در مناطق مختلف کشور به صورت تخصصی به تولید ژل رویال مشغول هستند و زمینه اشتغال و افزایش درآمد زنبورداران فراهم شده است و می توان عنوان کرد که صنعت زنبورداری کشور در حال خارج شدن از تک محصولی است و محصولاتی همچون ژل رویال، گرده گل و زهر زنبورعسل در سال های اخیر با جدیت بیشتری انجام شده است.

قطعا برای ادامه دار بودن و توسعه این صنعت نیازمند رشد متوازن همه بخش ها هستیم شاید مرحله اول تکنیک و بومی سازی جهت افزایش تولید ژل رویال در کشور بود که بحمدالله تا حد زیادی انجام شد اما همراه با این حوزه سایر بخش ها نیز باید پیگیری جدی شود در غیر این صورت قطعا در سال های آتی با مشکل جدی در این بخش روبرور خواهیم شد.

1 ) نبود استاندارد دقیق برای ژل رویال ایران جهت تعیین اصالت و کیفیت ژل رویال ایرانی تا براساس شاخص های فیزیکوشیمیایی دقیق زمینه تعیین کیفیت آن فراهم شود. یک سری پیگیری ها توسط کمیته فنی ژل رویال با همکاری سازمان استاندارد جهت بازنگری این محصول در حال انجام است تا بازنگری جدید آن انجام شود که قطعا باید با جدیت و اهتمام ویژه تری به آن پرداخته شود. در نهایت معیار قانونی برای تعیین اصالت و کیفیت ژل رویال ایرانی براساس این استاندارد سنجیده می شود. زنبورداران بایستی در این زمینه با همکاری اتحادیه ها و تعاونی های زنبورداری مطالبه گری بیشتری داشته باشند.

2 ) کمک از بخش علمی و آکادمیک کشور برای تحقیق در زمینه اثرات دارویی و درمانی بالینی ژل رویال ایرانی و حتی شاخص های کیفی ژل رویال جهت توسعه بستر علمی این محصول در کشور. تاکنون تحقیق جامعی در این زمینه در کشور انجام نشده است و کاستی های فراوانی در این زمینه داریم. با همکاری و و پیشنهاد کمیته های فنی اتحادیه زنبورداری با دانشگاه های کشور در قالب پایان نامه های دکتری و کارشناسی ارشد می توان پروپوزال های علمی پایه و کابردری در ارتباط با ژل رویال تدوین شود و به دانشگاه ها پیشنهاد داده شود و با حمایت هایی که میشود انگیزه کافی برای ورود محققان و دانشجویان در این حوزه را افزایش داد

3 ) ورود موثرتر بخش آزمایشگاهی کشور جهت انجام آزمون های فیزیکوشیمیایی و اصالت ژل رویال - چند آزمایشگاه همچون آزمایشگاه هورتاش و .. به صورت محدود در زمینه ژل رویال طی سه سال اخیر ورود پیدا کرده اند که بسیار ارزشمند است اما کافی نیست و با توسعه تولید ژل رویال در کشور بایستی به همان میزان بخش آزمایشگاهی کشور به این بخش به صورت تخصصی تری ورود پیدا کند تا زمینه تقلب های متعدد این حوزه به خصوص فروش ژل های رویال بی کیفیت خارجی به جای ژل رویال ایرانی جلوگیری شود. قطعا ورود آزمایشگاه های مجهز به این حوزه یکی از نیازهای اساسی چند سال آتی در بحث ژل رویال است. اتحادیه و صندوق زنبورداری کشور با رایزنی هایی می تواند زمینه توسعه بخش آزمایشگاهی کشور را فراهم نماید و تسهیل گری کند.

4 ) افزایش بهره وری تولید ژل رویال به ازای هر کلنی در کشور با توسعه تکنیک ها و روش های بومی به نحوی که به لحاظ قیمتی توان رقابتی با ژل رویال خارجی و توسعه صادرات این محصول فراهم شود. قیمت ژل رویال با کیفیت در بازارهای جهانی در حدود 30 تا 100 دلار ( 400000 تا یک میلیون و دویست هزار تومان) به ازای هر کیلوگرم است در حالی که ژل رویال تولیدی در ایران کیلویی 4 تا 5 میلیون تومان به ازای هر کیلو خرید و فروش می شود. قطعا اگر نگاه توسعه ای و صادارت به ژل رویال وجود داشته باشد بایستی به سمت بهره وروی بیشتر و تعادل قیمتی جهت رقابت در بازارهای جهانی به لحاظ قیمت پیش برویم.

5 ) اعتباربخشی و هویت دهی به ژل رویال ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی. استاندارد سازی و گریدبندی کیفی ژل رویال ایرانی و مقایسه کیفی ژل رویال ایرانی به لحاظ شاخص های کیفی همچون HDA - 10  و سایر شاخص های معتیر جهانی با سایر ژل های تولیدی در چین. به نحوی که به این سوال پاسخ داده شود که قیمت بالاتر ژل رویال ایرانی در مقایسه با ژل رویال چینی و تایلندی به چه جهتی قابل توجیه است و این که آیا به لحاظ علمی ژل رویال ایرانی کیفیت بالاتری در مقایسه با ژل رویال خارجی است و کیفیت بالاتر می تواند مزیت رقابتی برای ژل رویال ایرانی فراهم نماید. با توجه به توجه ویژه بازارهای جهانی به تولید با کیفیت و حتی ارگانیک با چه تمهیداتی می توانیم این مزیت رقابتی را برای ژل رویال ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی ایجاد نماییم؟

6 ) توجه به تغذیه تکمیلی ، قطعا اهمیت مدیریت زنبوردار در تغذیه تکمیلی جهت تولید ژل رویال بیشتر و با کیفیت تر بسیار حائزاهمیت است. اهمیت منابع گرده ورودی به کلنی و تاثیر آن در کمیت و کیفیت ژل رویال تولیدی و همچنین تغذیه تکمیلی و جیره نویسی برای این بخش بایستی در دستور کار محققین و جامعه دانشگاهی کشور قرار گیرد تا با همکاری بخش علمی و زنبورداری کشور این مهم با محوریت علمی صحیح تری در کشور انجام شود.

7 ) اهمیت اصلاح نژاد و به نژادی در کیفیت و کمیت ژل رویال تولیدی - تحقیقات جدید ثابت نموده است که پروژه اصلاح نژاد لاین های زنبورعسل در چین جهت تولید بیشتر ژل رویال و دست یابی به رکوردهای تولید 16 کیلوگرم به ازای هر کلنی منجر به کاهش کیفیت ژل رویال های این لاین ها شده است که تا حد زیادی با تولید بیشتر آن قابل توجیه است اما با توجه به نژاد بومی زنبورعسل در کشور و تولید سالانه هز کلنی در کشور که در حدود 500 گرم تا حدود 1 کیلوگرم است به نظر میرسد این مشکل در کشور منتفی است و قطعا هرگونه اصلاح نژادی در این زمینه جهت تولید لاین های با راندمان بیشتر باید به کیفیت ژل رویال نیز در کشور همسو باشد. کیفیت ژل رویال ایرانی یکی از مزیت های رقابتی در بازارهای جهانی است که اگرچه قیمت تمام شده این محصول در کشور در مقایسه با سایر کشورها بالاتر است اما کیفیت بالاتر می تواند این امر را توجیه نماید و قطعا تاییدیه این بخش مستلزم تحقیقات علمی بیشتری می باشد و همسو با این بخش بایستی افزایش بهره وری با حفظ کیفیت در دستور کار صنعت زنبورداری کشور قرار گیرد.

8 ) فرهنگ سازی جهت مصرف ژل رویال در کشور به عنوان یک محصول فراسودمند در سبد سلامت خانور ایرانی. ارائه اطلاعات دقیق و علمی در زمینه روش و نحوه صحیح مصرف، میزان مصرف روزانه مجاز برای گروه های سنی مختلف، احتیاط های لازم برای افراد با سابقه بیماری و حساسیت ها و توصیه های دقیق علمی جهت مصارف درمانی و دارویی که مبتی بر تحقیقات بالینی مستند و موثق باشد از الزامات بسیار مهم است که می تواند در قالب بروشورها، کاتالوگ، بولتن، رسانه های جمعی همچون برنامه های رادیو و تلوزیون توسط متخصصین مجرب برای عموم مردم اطلاع رسانی شود. قطعا ارائه اطلاعات اغراق آمیز در مورد خواص ژل رویال بدون در نظر گرفتن خواص دقیق آن زمینه بی اعتمادی مردم به این محصول را فراهم می نماید اما در صورت ارائه اطلاعات دقیق می تواند توسعه مصرف این ماده را در کشور افراهم نماید و مصرف کنندگان با آگاهی و اعتماد بیشتری مصرف ژل رویال را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

مهندس بهزاد رفاهی - 8 آذر 1398